Nu zaaien: Eetbare bloemen

Bloemen in de moestuin zijn de pickels bij de pekesstomp, de parmezaan op de pasta, het koekske bij de koffie, de olijfjes bij de wijn en de ajuintjes op de perparé. Het is niet per se nodig, maar het maakt het allemaal wat leuker.
Deze foto's zijn van drie jaar geleden, de moestuin heeft er nooit zo bloemig uitgezien als in dat eerste jaar. Dat er toen geregeld een fotograaf rondliep heeft er waarschijnlijk veel mee te maken.


Tijd voor een inhaalmanoeuvre!
Eind maart vulde ik 3 trays met elk 150 vakjes met bijna 20 verschillende soorten bloemen, twee weken later zagen ze er zo uit.
Een paar nachten later at een slak het grootste deel van de zaailingen op, vooral zinnia's blijken een slakkenlekkernij te zijn.
Ik verhuisde de trays van de grond naar een zaaitafel en plukte niet één maar zes babyslakjes van de onderkant.
Het blijft toch moeilijk om er begrip voor op te brengen, ook al zijn het baby's.


Bij de aanleg van de moestuin was het plan om enkel eetbare bloemen in de moestuin te hebben, dat leek mij wel duidelijk:
Hier mag je alles eten, daar niet.
Gaandeweg slopen er toch niet-eetbare bloemen in vingerhoedskruid, brandende liefde, zomeradonissen en monnikskap, allemaal giftig maar wel allemaal heel mooi. Ik veranderde mijn plan naar: Gebruik uw verstand en als je het mij nooit ziet plukken stop dan zelf ook geen vingerhoedskruid tussen uw smoske kaas.
Ik weet nog heel goed hoe mijn grootvader mij vroeger waarschuwde om toch maar niet mijn vingers in het vingerhoedskruid te steken, niet alleen kon er een bij inzitten, de plant was ook nog eens GIFTIG! Ik vertel mijn kinderen hetzelfde, dat houdt ze alert.

Maar dus toch wel voornamelijk eetbare bloemen tussen de groenten, en dat blijken er best wel wat te zijn.
Hierboven zie je naast de radicchio het afrikaantje, wijd en zijd geroemd om zijn aaltjesverdrijvende eigenschappen in de moestuin. Dat blijkt eigenlijk wel wat tegen te vallen, lees er hier meer over.


Vervolgens, dé eetbare bloem onder de eetbare bloemen. Oost-Indische kers, lekker, gemakkelijk te kweken, mooi en heel veelzijdig want niet alleen de bloemen zijn lekker, ook de blaadjes en zaden kan je opeten.
Maar er zijn nog veel veel meer eetbare bloemen, hieronder een lijstje!



Eetbare bloemen
De bloemblaadjes van zo goed als elke eetbare bloem kunnen gebruikt worden als (klein) onderdeel van een (fruit)slaatje, om gerechten, drankjes en gebak mee te op te vrolijken, om in te vriezen in ijsblokjes, om kleurrijke boters mee te maken en om te versuikeren. Die dingen staan er dus niet overal bij, maar je kan er wel vanuit gaan.
Pluk de bloemen met een stukje van de stengel en hou de bloem hieraan vast terwijl je de bloemblaadjes er af knipt. Zo blijft het bittere witte stukje vast aan de bloem. Doe dit ook met de bloemetjes voor de thee.
De bladeren van zo goed als alle eetbare bloemen mogen ook gegeten worden, bij de meeste geldt wel de regel dat de bladeren bitter worden wanneer de plant begint te bloeien (wanneer de bloemen verschijnen). Pluk daarom geen kom vol blaadjes voor de sla, maar proef eerst en pluk bij voorkeur de jongste blaadjes.

Afrikaantje, Tagetes. Zowel de bloemen als blaadjes mogen gegeten worden. Ze hebben een kruidige smaak, ietsje bitter. Gedroogd kunnen de bloemblaadjes als saffraanvervanger gebruikt worden.

Bergamot, Monarda didyma. Van zowel de bladeren en bloemen kan je een verfrissende en rustgevende thee trekken die zou helpen tegen hoest en koorts. De bloemen hebben een citrusaroma, met een hint van munt en oregano. De blaadjes proeven naar Earl grey.

Cosmos, Cosmos bipinnatus. De bloemen van cosmos zijn wel eetbaar maar hebben niet veel smaak. De bloemen en bladeren van de wilde cosmos (Cosmos caudatus) zouden smakelijker (en heel gezond) zijn om te eten en speciaal daarvoor geteeld worden.

Daglelie, Hemerocallis. De bloemblaadjes kunnen warm en koud in hartige gerechten of desserts gebruikt worden. Je kan ook de volledige gesloten bloemknop (gevuld of ongevuld) bereiden, haal de bloemknop door een losgeklopt eitje en vervolgens bloem en bak of frituur ze dan in wat hete olie. Gezondere manieren bestaan natuurlijk ook. Rauw voegen ze iets knapperigs toe aan slaatjes. De bladeren zijn jong het lekkerst, groot zijn ze te vezelig. In het voorjaar kan je de scheuten oogsten en bereiden. En ook de knolletjes in de grond kunnen rauw of gekookt gegeten worden. Een winner!
De bloemen smaken fris-zoet en de wortels hebben een nootachtige smaak.

Damastbloem, Hesperis matronalis. De bloemetjes hebben een licht-pittige, iets geparfumeerde smaak met een heerlijke geur. Je brouwt er een lekker theetje van. De jonge bladeren hebben een waterkerssmaakje, ze zijn lekker (met mate) in de sla.
De zaden kan je gebruiken als kiemgroente.

Dahlia, Dahlia variabilis. Niet alleen de (neutraal smakende) bloemen maar ook de knollen kunnen gegeten worden. De plant behoort dan ook tot dezelfde familie als de aardpeer en yacon, ze bevatten eveneens veel inuline.

Driekleurig viooltje, Viola tricolor. De blaadjes, bloemetjes en bloemknoppen hebben een neutrale, iets zoetige smaak. Van de blaadjes kan je thee maken.

Geel duizendblad, Achillea ageratum. De varenachtige blaadjes worden wel eens als theevervanger gebruikt.
De bloemen hebben een zoete, iets pikante smaak.

Duizendschoon, Dianthus barbatus. De bloemen hebben een kruidige maar bloemige smaak die zowel bij fruit als groenten past.

Gekroonde ganzenbloem, Glebionis coronaria. De bloemen en blaadjes zijn lekker rauw , maar je kan de bloemen ook frituren voor ze toe te voegen aan gerechten. De jonge bladeren en stengels worden rauw en geblancheerd veel gebruikt in de Japanse keuken, de bloemen worden ook gebruikt in thee. Ze hebben een bittere, kruidige smaak.

Goudsbloem, Calendula officinalis. Gebruik de bloemblaadjes vers of gedroogd, gedroogd hebben ze een meer geconcentreerde smaak. Ze zijn ook heel geschikt om gerechten goud-geel te kleuren. De bloemen en blaadjes hebben een kruidige wat peperige smaak.

Juffertje-in-het-groen, Nigella damascena. De mooie eetbare bloemen in smaken licht-kruidig. Na de bloei verschijnen de mooie zaaddozen, de zaden die hierin zitten smaken wat naar nootmuskaat en worden vaak gebruikt in de Indiase en Turkse keuken.

Kamille, Matricaria chamomilla. Van de bloemetjes kan je vers of gedroogd een lekker kruidig kopje thee maken.

Kaasjeskruid, Malva sylvestris. De bladeren kunnen rauw en gekookt gegeten worden. Van zowel de bladeren en bloemen kan je thee zetten. De bloemen hebben een delicate, zacht zoete smaak. Ook de zaadjes kunnen gegeten worden, ze hebben een nootachtige smaak.

Klaprozen, Papaver rhoeas. De rode bloemblaadjes worden gedroogd om er thee van te trekken. Je kan er ook een mooie roze gelei of siroop mee maken. Ook de jonge blaadjes en de zaadjes worden gegeten. Het gekende maanzaad van op de pistolets, de zaadjes hebben een zoete, wat nootachtige smaak.

Komkommerkruid (bernagie), Borago officinalis. De blaadjes kunnen bereid worden zoals spinazie, rauw zijn ze niet zo lekker door de fijne haartjes. Van de bloemen en blaadjes kan een verfrissende thee getrokken worden. Heel de plant smaakt naar komkommer, ideaal voor in een glaasje Pimms.

Korenbloem, Centaurea cyanus. Van de (gedroogde) bloemen en blaadjes zet je een thee tegen verkoudheden. Maar bloemen en blaadjes kunnen ook rauw gegeten worden. De bloemen hebben een pittige, zoete smaak.

Lavendel, Lavandula angustifolia. Met mate toegevoegd kan lavendel in heel veel, stevige stoofschotels, cake, pudding, thee, limonade en aperitief. Maak een lekkere lavendelsuiker om te gebruiken in gebak of confituur.

Leeuwenbek, Antirrhinum. De bloemetjes van leeuwenbek hebben niet echt een uitgesproken smaak, ze zijn niet giftig en zijn mooi, misschien moet dat maar volstaan.

Meisjesogen, Coreopsis tinctoria. Nadat de bloemblaadjes in de sla zitten kan je nog thee trekken van het hart van de bloem.

Oost-Indische kers, Tropaeolum majus. Bladeren, bloemen en zaden kunnen een hele zomer door geplukt worden, ze hebben een peperige smaak vergelijkbaar met waterkers. De zaden gebruik je vers, fijngehakt met peterselie als afwerking of ingemaakt zoals kappertjes. Gedroogd kan je ze malen en gebruiken als een pepervervanger. Een van de meest toegankelijke en makkelijk verkrijgbare eetbare bloemen.

Plox, Phlox paniculata. Phloxbloemen hebben een lekkere zoete smaak en geur, ze worden vaak versuikerd om er gebakjes mee te versieren.

Saffloer, Carthamus tinctorius. Hoewel de mooie oranje bloemblaadjes mooi zijn om er gerechten mee te garneren worden ze vaker gedroogd gebruikt om gerechten mee te kleuren zoals saffraan. De blaadjes hebben een zachte smaak, je kan ze gebruiken als spinazie. De zaden kan je roosteren en gebruiken in gerechten bv in chutneys.

Sleutelbloem, Primula elatior. De jonge bladeren hebben rauw en klaargemaakt een zachte smaak. Ook de bloemen hebben geen uitgesproken smaak. Sleutelbloementhee zou helpen tegen slapeloosheid.

Spiegeleitjes, Limnanthes douglasii. Zowel de bloemen als de sappige blaadjes blaadjes hebben een zachte anijsachtige smaak.

Teunisbloem, Oenothera biennis. De blaadjes kunnen rauw of gestoofd gegeten worden. De bloemetjes smaken lekker zoet en hun geur doet wat aan wijn denken. Zowel de bloemknoppen, zaaddozen en zaden zijn eetbaar en in de herfst kan je de wortel oogsten en bereiden zoals schorseneer of pastinaak.

Stokroos, Alcea rosea. De jonge bladeren hebben een zachte smaak. De bloemen en bloemknoppen eet je rauw. Je kan van de bloemblaadjes ook een verfrissende thee trekken of er een siroop van maken.

Turkse drakekop, dracocephalum moldavicum. Het blad kan in de sla maar je kan er ook een heerlijke thee van zetten die naar limoen smaakt.

Vergeet-mij-nietjes, Myosotis sylvatica. De mooie blauwe, roze en witte bloemetjes hebben een neutrale smaak.

Vlasbloem, Linum usitatissimum. Vooral het zaad (flax) wordt veel gebruikt in brood en muesli of granola. Maar je kan er ook thee van zetten. Natuurlijk kan je de bloemetjes ook gebruiken.

Zinnia, Zinnia. De bloemblaadjes moeten het eerder hebben van hun sprankelende kleuren dan van hun nogal neutrale, iets bittere smaak.

Zonnebloem, Helianthus annuus. Zowel de bloemen, bloemknoppen als zaden zijn eetbaar. De bloemknoppen kunnen net zoals de bloemknoppen van artisjokken gestoomd worden of gebakken in boter. De zaadjes eet je vers, gedroogd of geroosterd, in brood of muesli. Je kan ze ook tot een 'noten'pasta malen of ze als kiemgroente eten. De geroosterde en gemalen zaadjes zijn een koffievervanger.

Al deze bloemen staan in onze moestuin (ik schrok er zelf van) maar het zijn ze nog niet allemaal want er zijn ook heel wat groenten en (on)kruiden met eetbare bloemen: aardperen, barbarakruid, basilicum, bieslook, boekweit, courgette, daslook, dille, dovenetel, drakekop, dropplant, engelwortel, haverwortel, hyssop, komkommer, knoflook, klaver, kolen, linde, look zonder look, madeliefjes, marjolein, oregano, paardenbloem, pimpernel, pompoen, prei, pronkboon, tijm, tuinboon, ooievaarsbek, salie, venkel, witloof en misschien be ik er nog wel wat vergeten.

En dan hebben we het nog niet over de bloemen aan de voordeur gehad: anjer, begonia, jasmijn, fuchsia, geranium, gladiolen, hibiscus, kamperfoelie, passiebloem, pioen, roos, sering, vlier, en ga zomaar door.
Hoe vrolijk gaat dat slaatje er deze zomer uitzien?


Zuurdesembrood met verse kaas, peper, zout en wat bloempjes.
Meteen een gespreksonderwerp bij het aperitief!



Een goed en mooi boek over koken met eetbare bloemen is Koken met kruiden en bloemen van Pip Mccormac.
Nadat Pip uitlegt welke kruiden en bloemen eetbaar zijn geeft hij nog 120 pagina's recepten.
Van het ontbijt over lichte- en hoofdgerechten tot drankjes, overal steken er bloemen in.
Koken met kruiden en bloemen - Pip Mccormac - Uitgeverij Good Cook - 160 pagina's - 19,95 euro

Ook in Meer smaak uit eigen tuin vind je heel wat ideeën om te koken met bloemen.
James Wong vult courgettebloemen, maakt bloemensuiker en -siropen en vertelt vooral heel veel interessante dingen over hoe je de smaak van je zelfgeteelde groenten kan verbeteren.
Zeer zeker de moeite!
Meer smaak uit eigen tuin - James Wong - Uitgeverij Fontaine - 224 pagina's - 24,95 euro

Bestel je een boek bij Booksetcetera gebruik dan de code ‘mmezsazsa’ en betaal geen verzendkosten.




Bron lijst eetbare bloemen: pfaf en Vers van Cees.
Ook altijd handig: Lijst eetbare bloemen en planten en Lijst van weinig of niet giftige planten